เริ่มจากการสังเกตและสั่งสมประสบการณ์ในการทำนามายาวนานของเกษตรกร ได้สังเกตเห็นว่าตอซังข้าวที่ถูกล้อรถเก็บเกี่ยวเหยียบย่ำล้มลงราบกับพื้นนาในขณะที่ดินมีความชื้นหมาดๆ คือ ไม่แห้งและเปียกเกินไป หลังจากเก็บเกี่ยวเสร็จแล้ว 7-10 วันนั้น จะมีหน่อข้าวแทงขึ้นมาจากโคนตอซังส่วนที่ติดอยู่กับดินเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว แต่ตอซังข้าวที่ไม่ถูกล้อรถเก็บเกี่ยวทับ จะมีหน่อแตกงอกออกจากข้อของต้นตอซังข้าว สังเกตเห็นว่าหน่อจะงอกช้ากว่าและขนาดเล็กกว่าหน่อที่งอกออกจากตอซังที่ล้มลงด้วยล้อรถเก็บเกี่ยวทับเกษตรกรจึงได้ทำการทดลองการปลูกข้าวด้วยตอต้นเดิม ดูแลบำรุงต้นจนถึงระยะเก็บเกี่ยว พบว่าได้ผลผลิตไม่แตกต่างจากการใช้เมล็ดหว่าน อีกทั้งยังประหยัดเรื่องของเมล็ดพันธุ์การเตรียมดิน ลดการใช้ยากำจัดวัชพืช ลดการใช้ปุ๋ย และย่นอายุข้าวลง ซึ่งวิธีการปลูกข้าวเช่นนี้เกษตรกรเรียกว่า “การปลูกข้าวด้วยตอซัง”
ผู้ให้ข้อมูลภูมิปัญญา : นายละเมียด ครุฑเงิน
ที่อยู่ : 46/1 หมู่ที่ 9 ตำบลระแหง อำเภอลาดหลุมแก้ว จังหวัดปทุมธานี 12140
โทรศัพท์ 089 0303530
พิกัดแผนที่ : Zone 47 X: 648298 Y: 1556548 / Latitude : 14.075864 Longitude: 100.373586