นักวิจัย/เจ้าของนวัตกรรม/เจ้าของข้อมูล :
นางสาวรัชนีวรรณ พามา
นางสาวนัฐชยา จรูญรัตนกาญจนา
นายกีรติ วรรณชัย
อาจารย์ที่ปรึกษา นายภาคภูมิ ประทุมวัน
วิทยาลัยการอาชีพรัตนประสิทธิ์วิทย์
ที่มา ข้อมูลเบื้องต้น : ขี้วัว เกิดจากอาหารที่วัวกินเข้าไปแล้วไม่สามารถย่อยหรือนำไปใช้ประโยชน์ได้หมดจึงเหลือเป็นกากที่ขับถ่ายออกมา โดยเศษอาหารเหล่านี้ได้ผ่านกระบวนการย่อยสลายไปบางส่วนแล้วในทางเดินอาหาร ดังนั้น ในส่วนที่เป็นขี้วัวอุดมไปด้วยธาตุอาหารชนิดต่างๆ รวมทั้งสารอินทรีย์ที่ละลายน้ำได้หลายชนิด ซึ่งเมื่อรวมกันเข้าก็จะมีองค์ประกอบที่สามารถใช้เป็นธาตุอาหารที่สมบูรณ์ของพืชได้ ส่วนขี้วัวแต่ละชนิดจะมีธาตุอาหารหลัก ธาตุอาหารรอง และจุลธาตุต่างกัน ขึ้นอยู่กับอาหารที่สัตว์ชนิดนั้นๆ กินเข้าไปบวกกับปัจจัยอื่นๆ ด้วย
ความสำคัญของปัญหา : อำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นพื้นที่ที่ได้รับการสนับสนุนให้เลี้ยงวัวตามนโยบายของรัฐบาล เพื่อสร้างรายได้เกษตรกรส่วนใหญ่มักจะทิ้งขี้วัวตามท้องนา จึงเกิดปัญหาการจัดเก็บขี้วัวที่ไม่ถูกสุขลักษณะและไม่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ คณะผู้วิจัยจึงเกิดแนวคิดที่จะพัฒนาขี้วัวมาใช้ประโยชน์ให้มากขึ้น เพราะปุ๋ยเคมีมีราคาสูงขึ้นทุกปี ทำให้เกษตรกรมีต้นทุนการผลิตสูงตามไปด้วย ทีมนักวิจัยจึงต้องการส่งเสริมให้เกษตรกรในพื้นที่หันกลับมาใช้ปุ๋ยอินทรีย์ ที่เป็นทรัพยากรในชุมชนเพื่อลดต้นทุนการผลิต
จุดเด่นนวัตกรรม :
ปุ๋ยขี้วัวอัดแท่ง เป็นนวัตกรรมการเกษตรที่ถูกพัฒนาขึ้นมาใหม่ มีรูปแบบเป็นปุ๋ยอัดแท่งขนาดใหญ่ รูปทรงกระบอก เส้นผ่านศูนย์กลางขนาด 5 เซนติเมตร และเส้นผ่านศูนย์กลางขนาด 10 เซนติเมตร ความสูง 5-10 เซนติเมตร ขั้นตอนการผลิตปุ๋ยขี้วัวอัดแท่งไม่ซับซ้อน โดยเกษตรกรสามารถนำขี้วัวหรือขี้ควายซึ่งเป็นปุ๋ยอินทรีย์ที่ได้จากวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตร นำมาอัดแน่นด้วยค้อนกระทุ้ง กลายเป็นปุ๋ยขี้วัวอัดแท่งที่ง่ายต่อการใช้งานและทำใช้เองได้ในครัวเรือน
ปุ๋ยขี้วัวอัดแท่งสามารถใช้กับไม้ผล ไม้ยืนต้นได้ทุกชนิด เช่น ทุเรียน มะขาม มะม่วง ฯลฯ บำรุงดินได้ดี ประหยัดต้นทุนกว่าการใช้ปุ๋ยเคมี นวัตกรรมนี้ สามารถยืดอายุการใช้งานปุ๋ยและสะดวกต่อการขนส่ง นอกจากนี้ ยังช่วยลดปัญหาการทิ้งขี้วัวที่ไม่ถูกสุขลักษณะได้ เกษตรกรทั่วไปหรือผู้เลี้ยงวัวสามารถนำแนวคิดนี้ไปผลิตปุ๋ยขี้วัวอัดแท่งเชิงการค้าได้เพราะให้ผลตอบแทนสูงกว่าการขายปุ๋ยขี้วัวยกกระสอบแบบเดิมที่เป็นลักษณะฝุ่นผง ยกตัวอย่าง รถ 1 คัน อาจบรรทุกปุ๋ยขี้วัวแบบเดิมได้คันละ 1 ตัน หากผลิตเป็นปุ๋ยขี้วัวอัดแท่ง จะขนส่งสินค้าได้มากกว่าเดิมและให้ผลตอบแทนที่สูงขึ้น หากลงทุนซื้อขี้วัว (น้ำหนักถุง 25 กิโลกรัม) ในราคา 30 บาท นำมาผลิตเป็นปุ๋ยขี้วัวอัดแท่ง ขายก้อนละ 2 บาท จะมีรายได้เพิ่มเป็นหลักร้อย
ทั้งนี้ ได้นำปุ๋ยขี้วัวอัดแท่งไปทดสอบในแปลงปลูกผักและไม้ยืนต้น โดยการฝังแท่งปุ๋ยขี้วัวรอบๆ โคนต้นไม้ระยะห่าง 1-2 เมตร พร้อมติดตามผลการย่อยสลายตัวของปุ๋ยในระยะเวลา 2 เดือน เก็บข้อมูลการเจริญเติบโตของต้นไม้ รวมทั้งทดสอบสภาพความเป็นกรด-ด่างบริเวณที่ฝังปุ๋ยอัดแท่ง ผลการทดสอบพบว่า ปุ๋ยขี้วัวอัดแท่งช่วยปรับสภาพดินให้ร่วนซุยได้ดีและมีวัชพืชลดลงเมื่อเทียบกับการใช้ปุ๋ยขี้วัวแบบฝุ่นผงโดยการหว่านและโรยตามพื้นดิน
ข้อมูลเพิ่มเติมสอบถามที่ :
อาจารย์ภาคภูมิ ประทุมวัน
โทร. 089-278-3050